Details

30 september 2025

Op dinsdag 7 en woensdag 8 oktober vinden de eerste zittingen plaats in de klimaatzaak die Greenpeace heeft aangespannen tegen de Staat over het gebrekkige klimaatbeleid voor Bonaire. Op die zittingsdagen blik ik terug, samen met een heel aantal anderen, op donderdag 9 oktober in Pakhuis de Zwijger. Het gaat hier om de eerste klimaatzaak in Nederland die niet alleen focust op het voorkomen van klimaatverandering (klimaatmitigatie) maar ook nodige aanpassingen ter bescherming tegen de gevolgen van klimaatverandering (klimaatadaptatie). 

Meer informatie en een livestream zijn beschikbaar op de website van Pakhuis de Zwijger.

Details

24 september 2025

Vandaag kwam de Confluence of European Water Bodies op bezoek bij de Universiteit van Amsterdam (UvA). Samen met mijn UvA-collega's Tessel Boek, Fabio de Castro, Matteo Fermeglia, Emilia Guzman, Colin Hickey, Rebeca IbenezMartin en Gabriela Russo Lopes gingen we met de leden van de Confluence in gesprek over de rechten voor natuur. Dit deden wij in het kader van ons onderzoeksproject Rights of Nature Through the Looking Glass waar we afgelopen jaar een zogenaamde seed grant voor toegekend hadden gekregen. 

Details

22 september 2025

Op 24 september wordt tijdens een kunstzinnige avond in de Amstelkerk te Amsterdam de Doggerbankcoalitie opgericht. Ik ben gevraagd erbij te zijn en kort te reflecteren op de strategie van NGO's, om de staat aan diens eigen wet- en regelgeving te houden. 

Zie hier voor meer informatie. 

Details

23 juli 2025

Vandaag deed het Internationaal Gerechtshof een langverwachte uitspraak over de klimaatverplichtingen van staten wereldwijd. Volgens het Hof moeten alle staten ambitieuze klimaatactie ondernemen, of ze nu klimaatverdragen hebben ondertekend of niet. De plicht tot klimaatactie volgt namelijk ook uit het internationaal gewoonterechtelijke beginsel, dat staten elkaar geen significante schade mogen toebrengen. 

Lees mijn commentaar op de uitspraak bij de NOS hier. 

Luister mijn commentaar op de uitspraak bij BNR hier terug. 

Lees hier nog wat opmerkingen van mij over de zaak bij het Financiëele Dagblad. 

Details

17 juni 2025

Op het Nature Writings Festival in Hamburg spreek ik over de Duitse vertaling van het Compendium over rechten voor natuur dat ik schreef met Jessica den Outer. De Duitse titel luidt Das Meer Klag An! Die Kämpf für die Rechten der Natur. Ik ga in gesprek met de Duitse filosoof Tilo Wesche, die een boek schreef over de rechten voor natuur, en met Hans Leo Bader, een Duitse rechten-voor-natuur-activist. De Duitse vertaling van ons boek is door minimaal een iemand daadwerkelijk gelezen, te weten de Duitse civiele rechter die het citeerde in een uitspraak in een van de Dieselgate-schandaal-zaken. 

Het programma van dit literaire festival valt hier te bekijken. 

Details

05 juni 2025

Met mijn collega's van het Amsterdam Centre for Transformative private law (ACT) heb ik hier lang aan gewerkt: een handboek voor studenten over Europees privaatrecht. We leggen uit wat Europees privaatrecht is en laten zien hoe relevant het is voor een keur aan hedendaagse thema's, uiteenlopend van digitalisering tot economische crises... en nog veel meer. 

Het boek is geheel open acces in te zien en eventueel als hardcopy te bestellen via de website van uitgever Open Book Publishers. 

Details

28 april 2025

Onlangs presenteerde minister Hermans haar klimaatplannen. Het lijkt erop dat die tekort gaan schieten om de klimaatdoelen te halen. Krijgt de Staat daardoor te maken met nieuwe klimaatzaken à la Urgenda? Ik sprak erover in het programma De ochtendspits van BNR Nieuwsradio. 

Luister het item hier terug (vanaf minuut 34). 

Details

26 maart 2025

Op 26 maart neem ik deel aan een panel dat reflecteert op een drietal korte documentaires vanuit The Reckoning Project, dat de oorlog tussen Rusland en Oekraïne poogt vast te leggen. Dit evenement wordt op het Asser-instituut in Den Haag georganiseerd in het kader van het Movies That Matter Festival. De andere sprekers zijn Svitlana Oslavska en Valerie Gabard. Het gesprek wordt gemodereerd door Gabrielė Chlevickaitė. 

Meer informatie hier.

Details

19 maart 2025

Na tien jaar wachten zullen Duitse rechters eindelijk uitspraak gaan doen in de klimaatzaak die de Peruaanse boer Lliuya heeft aangespannen tegen het Duitse energiebedrijf RWE. Het gaat om een relatief klein bedrag: 17.000 euro eist meneer Liiuya van RWE. Dat is namelijk 0,47% van de schade die hij claimt te lijden, omdat hij zich moeten wapenen tegen overstromingsgevaar vanwege een door klimaatverandering smeltende gletsjer nabij zijn huis. RWE veroorzaakt precies 0,47% van de mondiale broeikasgasemissies. De rechters in deze zaak zijn bij het huis van meneer Lliuya in Peru wezen kijken. Ze willen nu weten of er ook echt bij zíj́n huis nu een overstromingsgevaar draagt. 

Luister mijn duiding over deze zaak hier terug (vanaf 1:19:10).  

Details

03 oktober 2024

Op 16 oktober 2024 ben ik een van de sprekers tijdens een programma in de Balie over het intrigerende boek 'De vrijheid om te blijven' van de Duitse filosoof Eva van Redecker, die zelf ook aanwezig is. Volgens Von Redecker moeten we vrijheid herdefiniëren: vrijheid moet niet in de ruimte gedacht worden, maar in de tijd en relationeel. Cruciaal is dat de ruimte op aarde gelimiteerd is, maar dat onze tijd meer vervuld raakt naarmate we die delen met anderen. 

Meer informatie en kaarten op de site van De Balie.

Details

22 april 2024

Samen met Cezary Błaszczyk en Eva Bernet Kempers schreef ik een academisch artikel over de muur in het oerbos Białowieża op de grens van Polen en Wit-Rusland. Deze muur is gebouwd als reactie op Wit-Ruslands afschuwelijke praktijk, migranten 's winters het ijskoude bos in te sturen om druk te zetten op de EU. Onderbelicht is het effect hiervan op de niet-menselijke dieren. In het artikel laten we zien dat deze muur niet alleen onrechtmatig, maar ook onrechtvaardig en onethisch is. 

Het hele artikel "Fenced Europe: A more-than-human perspective to border control. The case of Białowieża" is open access beschikbaar via European Law Open. 

Details

10 april 2024

Op 29 april om 20:00 geef ik in Pakhuis de Zwijger een minicollege over kantelpunten in klimaatrechtspraak. 

Voor meer informatie, zie de website van Pakhuis. 

Details

09 april 2024

Vandaag heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens eindelijk uitspraak gedaan in drie klimaatrechtszaken. De Zwitserse Klimaseniorinnen winnen. In diverse media geef ik achtergrond en duiding. 

Artikel NRC
Artikel NOS
Te gast bij 'Sophie en Jeroen'

Details

25 maart 2024

Op vrijdagavond 12 april organiseert Milieudefensie een 'nazitting' om met het publiek te bespreken hoe de zittingsdagen van het hoger beroep in de klimaatzaak tegen Shell zijn verlopen. Ik ben een van de sprekers in het Rotterdamse Debatpodium Arminius, samen met onder anderen Rebekka de Wit, Mark van Baal en Miloeska Meulens. 

Meer informatie op de site van Milieudefensie. 

Details

25 maart 2024

VPRO Tegenlicht heeft een interview met mij op hun YouTube-kanaal gezet. Over klimaatrechtszaken, over de toenemende erkenning van een recht op een schoon/gezond milieu en over rechten voor natuur. 

Bekijk het interview hier.

Details

23 maart 2024

Vandaag gaat de documentaire I am the river, the river is me in première tijdens het Movies that Matter festival. Filmhuis Alkmaar nodigde mij uit voor een nagesprek met het publiek. 

Meer informatie op de website van Filmhuis Alkmaar. 

Details

21 maart 2024

Op 21 maart lanceert Jessica den Outer haar Stichting Rechten van de Natuur in het voormalige kantongerecht debatcentrum de Balie. Ik ben een van de sprekers op deze 'Avond van de rechten van de natuur', samen met onder anderen prof. Tineke Lambooy, voormalig minister van milieu Jan Pronk, kunstenaars Arita Baaijens en Elmo Vermijs, prof. Peter Doran en de ondernemer Huub Waterval die de actie Maas CleanUp opzette. 

De avond is terug te kijken via de site van de Balie. 

Details

14 maart 2024

Theatergezelschap Dood Paard voert Heijermans' klassieker Op Hoop van Zegen uit. In verschillende voorgesprekken worden mensen uitgenodigd die als inspiratiebron gediend hebben voor de makers en op 14 maart ben ik aan de beurt, dankzij mijn essay over Sam de Zeeforel en rechten voor de Noordzee in het boek De Stem van de Noordzee. 

Meer info op de site van Dood Paard. 

Details

19 januari 2024

Milieudefensie kondigde vandaag een klimaatzaak aan tegen ING. Bij EenVandaag reageerde ik op dit kersverse nieuws. 

Bekijk de uitzending hier.

Details

29 november 2023

In de formatie zeggen alle politici zich aan de rechtsstaat te willen houden. Nadruk lijkt daarbij vooral te liggen op godsdienstvrijheid en non-discriminatie. Naast deze belangrijke zaken wordt ook een effectief klimaatbeleid opgedragen door de grondwet, zo zet ik uiteen in De Volkskrant. 

Lees het opiniestuk hier.

Details

15 november 2023

Baanbrekend nieuws: ook in Nederland worden rechten voor natuur nu erkend, namelijk in de Limburgse gemeente Eijsden-Margraten. Bij EditieNL van RTL gaf ik kort wat duiding. 

Bekijk de uitzending hier. 

Details

15 augustus 2023

Our Children's Trust heeft een historische overwinning behaald in hun klimaatzaak tegen de Amerikaanse staat Montana. Bij het NOS Radio 1 journaal gaf ik wat duiding. Mijn zoon zag dat als aanleiding om ongevraagd zijn radiodebuut te maken (zeer toepasselijk bij deze klimaatzaak die werd aangespannen door kinderen).

Luister het hier terug (vanaf minuut 03:05:47). 

Details

11 mei 2023

Gesteund door Greenpeace Nederland is een aantal inwoners van Bonaire een nieuwe klimaatzaak tegen de Nederlandse staat gestart. Dit keer gaat die zaak niet alleen over mitigatie (voorkomen van klimaatverandering) maar ook over adaptatie (bescherming tegen de gevolgen van klimaatverandering). Bij EenVandaag werd ik op de radio en in de televisie-uitzending kort om duiding rondom deze zaak gevraagd. 

Het radio-interview is hier terug te luisteren. De televisie-uitzending is terug te kijken via NPOstart. 

Details

09 maart 2023

Op 23 maart 2023 verschijnt bij Hirzel Verlag de Duitse vertaling van het 'Compendium Rechten voor Natuur. Case-studies van zes continenten' dat ik schreef samen met Jessica den Outer in opdracht van de Ambassade van de Noordzee. De Duitse titel luidt 'Das Meer Klagt An. Der Kämp für die Rechte der Natur'. Ik ben erg blij met de prachtige lay-out: ook aan de binnenkant keert de tekening van de zee terug en er zijn prachtige foto's in kleur in afgedrukt. 

Meer informatie op de website van Hirzel Verlag. 

Details

17 januari 2023

Morgen debatteert de Tweede Kamer over de Waddenzee met Minister van Natuur & Stikstof Christiane van der Wal. Zij maakte onlangs bekend géén rechten aan de Waddenzee toe te kennen omdat die volgens haar alleen symbolische effecten zouden sorteren. Die stelling berust echter op een misverstand, schrijf ik in De Volkskrant. 

Lees het stuk hier. 

Details

13 januari 2023

Vandaag reageerde ik tijdens de uitzending van Nieuws en Co op Radio 1 kort op een paper dat gisteren verscheen in Science. Uit dat paper blijkt dat de eigen wetenschappers van ExxonMobil al sinds de jaren '70 een accuraat beeld hadden van klimaatverandering terwijl het bedrijf er decennia publiekelijk twijfel over bleef zaaien. Deze bevindingen gaan ongetwijfeld een rol spelen in de enkele tientallen klimaatzaken die tegen het bedrijf lopen in de VS. Exxon zegt zelf dat het paper slechts aantoont dat er interne debatten plaatsvonden in het bedrijf, maar dat verhaal is niet geloofwaardig en inconsistent, zo beargumenteerde ik op de radio. 

Beluister het gesprekje met presentatrice Dieuwke Teerstra hier (vanaf minuut 01:05:30). 

Details

28 november 2022

In Transnational Environmental Law is een special issue verschenen over rechten voor natuur en privaatrecht dat ik heb ge-edit. Een introductie van mijn hand getiteld Private Rights of Nature is hier te lezen. 

Details

24 september 2022

Op 6 oktober organiseert de Ambassade van de Noordzee in het Vredespaleis een oefenrechtbank. De centrale vraag is of de Noordzee voldoende wordt vertegenwoordigd in Nederland. De oefenrechtbank is een experiment om de stem van de Noordzee te laten horen in een rechtszaal. De Nederlandse rechter mr. I Brand geeft na afloop feedback aan beide partijen. Komt dat zien! 

Meer informatie op de website van de Ambassade van de Noordzee. 

Details

24 september 2022

Sinds deze week is de Spaanse Mar Menor het eerste stuk natuur in Europa dat is erkend als rechtssubject. Naar aanleiding daarvan interviewde Lena Baunker van Die Zeit online mij over rechten voor natuur in het algemeen en de Ambassade van de Noordzee in het bijzonder. 

Lees het interview op de website van Die Zeit. 

Details

20 augustus 2022

Op zaterdag 20 augustus om 19:00 vertel ik op het Noordezon-festival in het schone Groningen over de rechten voor natuur. 

Voor meer informatie en kaartjes, zie de website van het festival.

Details

22 juni 2022

In Transnational Environmental Law is van mijn hand een artikel verschenen over de klimaatzaak tegen Shell. In dit verband ga ik in op het normatieve karakter van het aansprakelijkheidsrecht. Het artikel draagt de titel 'An Apology Leading to Dystopia: Or, Why Fuelling Climate Change Is Tortious'. 

Lees het artikel hier. 

Details

06 juni 2022

In het kader van het New European Bauhaus en mijn bescheiden bijdrage aan de Floriade van dit jaar, praat ik op 10 juni om 13:00 over de stadsnatuur met zeer interessante andere sprekers in een panel. Dit programma is Engelstalig. 

Voor meer informatie en de livecast, zie de website van Pakhuis de Zwijger.

Details

14 april 2022

Wie het paviljoen van Nederland op de Floriade gaat bezoeken dit jaar, kan een kort interview met mij beluisteren. 

Voor meer informatie en kaarten, zie de website van de Floriade. 

Details

26 maart 2022

Dit weekend interviewt Frank Straver mij in Dagblad Trouw over klimaatrechtszaken, rechten voor natuur en ecocide. Met leuke foto's van de fotograaf Mark Kohn, die ook grappige bomenportretten schoot. 

Lees het interview op de website van Trouw. 

Details

16 maart 2022

Op 30 maart ben ik een van de sprekers in een programma van Pakhuis de Zwijger over klimaatrechtszaken. De toegang is gratis en er is een livecast. 

Voor meer informatie, klik hier. 

Details

22 februari 2022

Er is wereldwijd een fascinerende rechtsontwikkeling op gang: steeds vaker wordt de rechten van de natuur erkend. Europa loopt wat achter op andere continenten, maar ook hier zijn er interessante ontwikkelingen. Alex Putzer en ik geven een overzicht van wat er wél al gaande is in Europa in een blogpost.  

Lees de blogpost op de site van de International Association of Constitutional Law. 

Details

21 februari 2022

Op 1 maart 2022 spreek ik tijdens een mooi programma ter ere van Geert Buelens' boek Wat we toen al wisten - De vergeten groene geschiedenis van 1972 over klimaatliteratuur. Dit programma vindt plaats in Tivoli Vredenburg en andere sprekers zijn Liesbeth van de Grift, Lise Witteman, Aniek Moonen en Chris Polanen. 

Voor meer informatie en kaarten, zie de site van Tivoli Vredenburg. 

Details

05 januari 2022

Op 2 februari 2022 (mooie datum! 2-2-'22) vindt de boekpresentatie plaats van de Nederlandse versie van het 'Compendium Rechten voor Natuur - Casestudies uit zes continenten' dat ik schreef met rights of nature-consultant Jessica den Outer. Dit feestelijke evenement vindt plaats in FramerFramed, waar momenteel het indrukwekkende kunstwerk 'Court for Intergenerational Climate Crimes' wordt geëxposeerd, van Jonas Staal en Radha D'Souza. Die laatste is een van de sprekers en wordt een eerste exemplaar aangeboden. Een greep uit de andere interessante sprekers: dr. Daphina Misiedjan, prof. Teresa Vincente Giménez, prof. Marleen van Rijswick, Jan van de Venis en Joost Ossevoort. 

Meer informatie op de website van de initiatiefnemer, de Ambassade van de Noordzee. 

Update: de livestream van het evenement is hier terug te kijken. 

Update: FramerFramed heeft een verslag van de middag geschreven. 

Update: de Duitse krant Taz bespreekt het Compendium zeer gunstig. 

Details

27 oktober 2021

Op 3 november 2021 om 20:00 geeft Ibo Buruma (hoogleraar strafrecht en raadsheer bij de Hoge Raad) de Miek de Langenlezing, een initiatief van het Centre for Children’s Rights Amsterdam. Ik mag als een van de respondenten optreden. Het belooft een mooie avond te worden, die zowel fysiek als online bijgewoond kan worden. Moderatie door professor Chantal Mak. 

Voor meer informatie, zie de website van SPUI25. 

Details

27 oktober 2021

Het oktobernummer van het blad Idee, uitgegeven door de Hans van Mierlo-stichting, is gewijd aan klimaat. Ik schreef een bijdrage over vertegenwoordiging van toekomstige generaties in klimaatzaken. Ik betoog dat vanwege het door mij geïntroduceerde 'minimum-principle' (voor toekomstige generaties kan slechts een bestaansminimum, neergelegd in fundamentele rechten, worden afgedwongen bij de rechter) noopt tot toekomstgerichte politiek. Politici moeten zorg voor de toekomst niet aan rechters overlaten. 

Lees de bijdrage hier.

Details

22 oktober 2021

Op 29 september 2021 sprak ik over de klimaatrechtzaak tegen Shell bij het Center for Human Rights and Global Justice van New York University. Dit seminar getiteld 'Taking Big Oil to Court; Lessons of the Shell Case for Climate Litigation against Corporate Actors' werd geleid door prof. César Rodriguez-Garavito en de andere spreker was Sjoukje van Oosterhout. 

Het seminar is hier terug te kijken. 

Details

29 september 2021

Van 5 september 2021 tot en met 27 februari 2022 is er in het Amsterdam-museum een tentoonstelling te zien over vrijdenkers. Spinoza, Aletta Jacobs, Domela Nieuwenhuis, Multatuli, vereniging de Dageraad, het humanistisch verbond, ze komen allemaal voorbij. Het is mij een gigantische en onwerkelijke eer dat ons boek De stem van de Noordzee ook onderdeel uitmaakt van deze tentoonstelling. 

Voor meer informatie over de tentoonstelling, zie de website van het museum. 

Details

17 september 2021

Op vrijdag 23 september 2021 wordt op de Architectuurbiënnale in Venetië het Compendium over rechten voor natuur gepresenteerd dat ik samen met Jessica den Outer schreef. We lichten daarin voor zes continenten telkens enkele case-studies uit: hoe zijn rechten voor natuur daar geïnstitutionaliseerd, wie representeert de natuur, hoe gaat het met de handhaving? Een Nederlandse versie moet nog verschijnen, ditmaal wordt de Engelse vertaling (door Edward Jacobsen) gepresenteerd.

Dit Compendium schreven we in opdracht van de Ambassade van de Noordzee, die op 23 september samen met Het Nieuwe Instituut te vinden is in Ocean Space in Venetië. 

Voor meer informatie, een live stream van de presentatie en bestellen, ga naar de website van de Ambassade van de Noordzee. 

Update: de boekpresentatie is hier terug te kijken. 

Details

31 augustus 2021

Op 9 september organiseert Pakhuis de Zwijger een avond over de stem van de natuur in de stad. Ik presenteer hoe de gemeente beter gehoor kan geven aan de stem van bomen met een kleine wijziging in de Bomenverordening. Het evenement vindt plaats met heus publiek erbij, de toegang is gratis. 

Voor meer informatie en de live cast, zie de website van Pakhuis de Zwijger. 

Details

31 augustus 2021

Vandaag neem ik deel aan een rondetafelgesprek tijdens een spannende avond in Filmmuseum Eye. Dit evenement hoort bij de serie 'Cinema Ecologica'. 

Voor meer informatie en kaartjes, zie de website van Eye. 

Details

15 juni 2021

RUW Den Bosch organiseert op 15 juni 2021 een avond over de klimaatzaak tegen Shell en heeft mij uitgenodigd erover te spreken. De andere spreker isn Anouk Nuyens, die samen met Rebekka de Wit een theatervoorstelling over de zaak maakte. Het programma, getiteld 'De zaak klimaat' is via een live stream te bekijken. 

Meer informatie op de website van RUW, waar ook de live stream terug te kijken is. 

Details

05 juni 2021

Vandaag betoog ik in De Telegraaf dat de Rechtbank Den Haag op legitieme wijze tot de uitspraak is gekomen, dat Royal Dutch Shell een eigen bijdrage moet leveren tegen klimaatverandering. 

Het stuk is hier te lezen. 

Details

25 april 2021

Op zondag 25 april 2021 om 13:40 is mijn Brainwash Talk uitgezonden op NPO2. Ik vertel over de rechten voor natuur en maak een parallel met de mooiste Homerische vergelijking uit de hele Odyssee. 

Terugkijken kan via npostart of via de site van Brainwash. 

Details

05 april 2021

Op 8 april hebben communicatiewetenschapper Robin Tschötschel en ik een webinar georganiseerd over de vraag 'how to solve climate change by 2030?'. Sprekers: de Europarlementariër Bas Eickhout, hoogleraar duurzame energie Gert Jan Kramer, de leider van het programma green cities van de Universiteit Wageningen Marjan Stuiver en bestuurslid van Jongeren Milieu Actief Veerle Engel. Dit webinar maakt deel uit van het initiatief make climate a class, waarbij rond 7 april in zoveel mogelijk landen ter wereld wordt stilgestaan bij de vraag hoe klimaatverandering aan te pakken. Dat initiatief is genomen door het Center for Environmental Policy van het Bard College New York en met ondersteuning van het Open Society University Network. 

Het belooft een mooie anderhalf uur te worden en alle geïnteresseerden zijn welkom, die kunnen zich aanmelden via de website van het Amsterdam Centre for European Studies. 

Details

05 april 2021

Tijdens de nacht van de filosofie op 22 april in Leeuwarden spreek ik over de rechtsfilosofische basis van burgerlijke ongehoorzaamheid. Dit is te volgen via een livestream. 

Voor meer informatie, klik hier.

Update: de nacht is terug te kijken op YouTube